In de zoektocht naar gezondere alternatieven voor suiker zijn kunstmatige zoetstoffen de laatste decennia steeds populairder geworden. Deze caloriearme substituten beloven ons een zoete smaak zonder de schadelijke effecten van suiker.
Maar hoe gezond zijn deze zoetstoffen eigenlijk voor ons lichaam? En welke effecten hebben ze op ons lichaam?
Wat zijn kunstmatige zoetstoffen?
“Hun zoetkracht ligt veel hoger (honderden tot duizenden maal) hoger dan suiker, waardoor er minder nodig is om hetzelfde niveau zoet te behalen.”
Dit zijn chemische stoffen die een zoete smaak geven zonder de calorieën van suiker. Hun zoetkracht ligt veel hoger (honderden tot duizenden maal) hoger dan suiker, waardoor er minder nodig is om hetzelfde niveau zoet te behalen. Ze worden vaak gebruikt in light-frisdranken, suikervrije kauwgom, en een breed scala aan verpakte voedingsmiddelen en dranken. De bekendste zoetstoffen zijn onder andere aspartaam, sacharine, sucralose en steviolglycosiden (uit stevia).
Zoete correlaties (verbanden)
In de wetenschap valt het op dat kunstmatige zoetstoffen een hot topic zijn. Er worden heel wat associaties gevonden tussen het gebruik van deze goedjes en bijvoorbeeld kanker, hart- en vaatziekten etc. Het is echter belangrijk op te merken dat dit vaak correlaties zijn en geen causale verbanden, dus voorzichtigheid is geboden bij het interpreteren van deze bevindingen. Leest een journalist van HLN dit dan zie je de volgende dag in de krant “Zoetstoffen zijn de oorzaak van alle kankers en hart-en vaatzieken!”
Afvallen met zoetstoffen?
“Zoetstoffen kunnen het verlangen naar zoet versterken.”
Een belangrijke motivatie voor het gebruik van zoetstoffen is om hun calorie-inname te verminderen. Het gebruik van zoetstoffen lijkt op het eerste gezicht een verstandige keuze voor mensen die wensen af te vallen gezien suiker is rijk aan calorieën terwijl zoetstoffen dat niet zijn.
Hoewel ze echter calorievrij zijn, is er de laatste jaren controverse ontstaan over hun impact op gewichtsbeheersing. De meerderheid van de tot nu toe uitgevoerde klinische studies (met beperkte duur) meldt geen significante effecten of gunstige effecten van kunstmatige zoetstoffen op lichaamsgewicht en glycemic controle. Dit lijkt mij opnieuw logisch want als je enkel het gebruik van suiker vervangt door zoetstoffen en de andere faccetten van je gedrag niet in acht neemt, is dit ondermaats om wonderen te verwachten.
Andere studies spreken dan wel weer over gewichtsverlies, wel duidelijk in combinatie met veranderingen in dieet en lichaamsbeweging, klinkt logischer, niet?
Als laatste vermeld ik ook dat zoetstoffen het verlangen in zoet kunnen versterken.
Houden onze darmbacteriën van zoetstoffen?
“Je bent een mens, geen muis.”
Er zijn studies te vinden waarin men ziet dat de darmflora zou veranderen door het gebruik van sucralose. Even ter verduidelijking: in deze studies worden bij muizen hoge dosissen gebruikt en voor een lange tijd! Dit is sowieso niet aangeraden, niet van suiker én niet van zoetstoffen. Eveneens mag je studies op muizen niet gewoon overzetten op mensen, het mag dan misschien je koosnaam zijn ‘muisje, muizietje’, je bent het niet, je bent een mens 😉.
Zoetstoffen en de bloedsuikerspiegel
“Opgelet hoe je wetenschappelijke studies interpreteert.”
Een ander aspect van zoetstoffen is hun invloed op de bloedsuikerspiegel. Aangezien zoetstoffen geen echte suiker bevatten, lijken ze een geschikte keuze voor mensen met diabetes of zij die hun bloedsuikerspiegel willen stabiliseren. Wens je meer tips hieromtrent, vraag dan gerust wat meer informatie over de suikeranalyse. Er zijn betere adviezen dan “neem gewoon zoetstoffen in plaats van suiker voor een stabiele bloedsuikerspiegel”.
Ik vond ook wat studies die beweerden dat het effect van zoetstoffen op de bloedsuikerspiegel in vergelijking met de controlegroep geen verschil maakten. Bij nader inzicht werden de zoetstoffen ingenomen in combinatie met andere suikerhoudende voedingsmiddelen. Mij lijkt het nogal logisch dat hier geen verschillen opgemerkt werden.
Daarnaast vond ik ook studies die een link aantoonden tussen kunstmatige zoetstoffen en insulineresistentie. Hier kan je je opnieuw niet beweren dat zoetstoffen insulineresistentie veroorzaken, het kan zijn dat mensen met insulineresistentie meer bewust kiezen voor zoetstoffen. Opgelet dus hoe je deze wetenschappelijke studies interpreteert.
Mijn mening
“Als je echter veel zoete voedingsmiddelen consumeert, is het misschien verstandig om eerst aan je voedingspatroon te werken en balans te vinden.”
Hoewel zoetstoffen op het eerste gezicht aantrekkelijke alternatieven lijken voor suiker, blijven vragen onbeantwoord.
Omdat elke kunstmatige zoetstof een andere molecule is en anders reageert in het lichaam is het moeilijk om algemene conclusies te trekken die steek houdt voor alle kunstmatige zoetstoffen.
Daarom geef ik je graag mijn mening die wel van tel is voor alle kunstmatige zoetstoffen. Het feit dat het chemisch geproduceerde moleculen betreft, roept bij mij weerstand op. Zouden we ons lichaam niet in eerste plaats moeten voeden met natuurlijke voedsel?
Als je af en toe kunstmatige zoetstoffen gebruikt als onderdeel van een gebalanceerd overwegend voedend voedingspatroon, zou dit geen kwaad moeten kunnen. Het draait allemaal om balans en luisteren naar je lichaam. Als je echter veel zoete voedingsmiddelen consumeert, is het misschien verstandig om eerst aan je voedingspatroon te werken en balans te vinden.
Referenties:
BMJ. 2022 Sep 7;378:e071204. doi: 10.1136/bmj-2022-071204.
Nutrients. 2022 Oct 22;14(21):4446. doi: 10.3390/nu14214446.
PLoS Med. 2022 Mar 24;19(3):e1003950. doi: 10.1371/journal.pmed.1003950. eCollection 2022 Mar.
Front Nutr. 2021 Jan 7;7:598340. doi: 10.3389/fnut.2020.598340. eCollection 2020.
Obes Rev. 2020 Jul;21(7):e13020. doi: 10.1111/obr.13020. Epub 2020 Mar 25.
Cell Metab. 2021 Feb 2;33(2):225-226. doi: 10.1016/j.cmet.2020.10.024.